Kasyno– tu w ruletkę nie grano

Kasyno oficerskie pełniło przez ponad sto lat funkcję ośrodka kultury i restauracji dla kadry zawodowej zegrzyńskiego garnizonu. Nie było to miejsce hazardu, o ile nie przyjmiemy, że brydż, który było bardzo popularny w II Rzeczpospolitej, był grą hazardową.

„Oficerskoje sobranie” – tak nazywał się obiekt przypominający pałacyk, który został wybudowany na zapleczu Umocnienia Dużego (rosyjskiego fortu Twierdzy Zegrze) ok. 1903 r. Był przeznaczony dla oficerów dowództwa carskiej twierdzy oraz pułków piechoty i batalionu artylerii fortecznej.

W latach 1915-1918 korzystali z niego oficerowie niemieccy, gdyż teren był pod pruską okupacją. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę kasyno, jak i cały garnizon, przeszedł w ręce Wojska Polskiego.

W okresie II Rzeczypospolitej w budynku tętniło życie. Odbywały w nim zabawy dla dzieci oraz bale, rauty i inne spotkania towarzyskie dorosłych. Popularne były szczególnie bale karnawałowe, w których brali udział nie tylko oficerowie z małżonkami, ale także podchorążowie Szkoły Podchorążych Łączności, Szkoły Podchorążych Rezerwy Łączności oraz telegrafistki z Kursu Juzistek. Przed świętami Bożego Narodzenia oficerowie byli zapraszani przez komendanta Centrum Wyszkolenia Łączności na „tradycyjnego śledzia” w kasynie. W kasynie odbywały się też uroczystości oficjalne, np. wręczenia świadectw po ukończeniu kursów.

We wrześniu 1939 r. obiekt nie uległ uszkodzeniu. Po wkroczeniu 13 września, z kasyna korzystali Niemcy, ale jego funkcja nie uległa zmianie. Budynek, podobne jak inne obiekty w Zegrzu, ucierpiał w czasie walk rosyjsko-niemieckich w październiku 1944 r. Zawalił się dach, uszkodzone były mury i wnętrze. Odbudowę koszar rozpoczęto dopiero na początku 1948 r. W pierwszej kolejności wyremontowano hotel garnizonowy i kasyno, które oddano do użytku 22 lipca 1948 r.

Gastronomiczno-rozrywkowa funkcja kasyna była po II wojnie światowej kontynuowana. Garnizon pozostał ośrodkiem szkolenia wojskowych łącznościowców. Istniejąca w Zegrzu szkoła oficerska miała słuchaczy – podchorążych. Tradycją stało się organizowanie 29 listopada tzw. Balu Podchorążego. W kasynie odbywały się też inne bale – sylwestrowe, karnawałowe oraz spotkania opłatkowe i wielkanocne. W latach 90. XX w. wprowadzono zwyczaj wręczania w kasynie dyplomów ukończenia studiów absolwentom szkoły oficerskiej (wcześniej robiono to na placu apelowym).

Po przemianie ustrojowej kasyna wojskowe, jako gospodarstwa pomocnicze jednostek wojskowych, mogły prowadzić działalność zarobkową. W budynku w Zegrzu odbyło się wtedy wiele przyjęć weselnych. Zegrzyńskie kasyno, jako jedno z ostatnich w wojsku, zostało zlikwidowane w 2007 r. Obiekt przejął Klub Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki – wojskowa placówka kultury. W dawnym kasynie odbywają się teraz różne wydarzenia kulturalne.

 

Budynek zbudowano na planie prostokąta z dobudówką powstał w stylu neoklasycyzmu petersburskiego. Rozłożony horyzontalnie, trójryzalitowy, zarówno od frontu jak i od strony ogrodu. Obiekt postawiono na kilkuwarstwowym wysuniętym cokole wyłamującym się pod pilastrami, półkolumnami i ćwierćkolumnami. W większej części budowli dach zwieńczono attyką o formie prostej ścianki z włamaniami, akcentującymi znajdujące się poniżej formy (jak drzwi, pilastry). W części środkowej fasady ogrodowej attyka przybrała formę balustrady tralkowej. Przed wejściem do budynku od strony frontowej znajduje się podjazd typowy dla rezydencji, przy którym zachowały się dwie latarnie (dziś elektryczne). Fasada ogrodowa wychodzi na niski taras ograniczony tralkową balustradą z gazonami.

We wnętrzu dominującym pomieszczeniem jest otwierająca się na taras sala balowa, tzw. lustrzana, poprzedzona dwoma przedsionkami. Kompleks przedsionków i sali głównej stanowił oś, po której stronach umieszczone są mniejsze pomieszczenia.

Budynek został wpisany do rejestru zabytków 13 maja 2016 r. pod nr 1335.

 

CIEKAWOSTKI

Gwiazdy na balach

W kasynie w Zegrzu bawili się przed wojną podchorążowie - późniejsi znani aktorzy - Witold Zacharewicz i Kazimierz Rudzki oraz kompozytor Witold Lutosławski. Na balach pojawiał się też książę Konstanty Radziwiłł z Jadwisina ze swoją małżonką Marią.

Pałacyk Radziwiłłów ?

Zaskakująco bogaty wystrój zewnętrzny i wewnętrzny budynku kasyna, kontrastujący z surowym wyglądem innych obiektów koszarowych w Zegrzu, przyczynił się do powstania legendy, że jest to pałacyk Radziwiłłów, dawnych właścicieli miejscowości. Oczywiście nie jest to prawdą.