Pałac Krasińskich – siedziba hrabiów i generałów

Rezydencja, nazywana dziś Pałacem Zegrzyńskim, nie jest ani duża ani nadmiernie reprezentacyjna, a mimo do sprawia miłe wrażenie i co najważniejsze, ma bogatą historię.

Dzieje obiektu sięgają połowy XIX w. Budynek ukończył tuż przed śmiercią właściciel Zegrza hrabia Stanisław Krasiński (1811-1849). Krasińscy byli właścicielami dóbr Zegrze od połowy XVII w. Po śmierci Stanisława Krasińskiego pałac odziedziczyła jego córka Jadwiga (1840-1913), która w roku 1867 wyszła za mąż za Macieja Józefa Radziwiłła (1842-1907) wnosząc w posagu dobra zegrzyńskie.

Strategiczne położenie Zegrza spowodowało, że władze carskie postanowiły wybudować tam twierdzę. W grudniu 1890 r. Rosjanie wykupili wsie Zegrze i Zagroby (obecnie Zegrze Południowe) wraz z sąsiadującymi polami. Sprzedany został także zegrzyński pałac.

Radziwiłłowie wkrótce rozpoczęli budowę nowej rezydencji w Jadwisinie, a tymczasem zamieszkali w pałacu w drugim swoim majątku w Sichowie w Świętokrzyskiem.

Około roku 1894 pałac w Zegrzu został wyremontowany i zaadoptowany na letnią rezydencję carskich generałów-gubernatorów warszawskich. Remont pałacu odbył się pod nadzorem budowniczego twierdzy w Zegrzu gen. Olimpiusza Starynkiewicza, rodzonego brata zasłużonego prezydenta Warszawy Sokratesa Starynkiewicza. Prawdopodobnie z tamtego okresu pochodzą dobrze zachowane płytki terakotowe znajdujące się na ganku pałacu.

Od sierpnia 1915 r. do listopada 1918 r. pałac znajdował się w rękach okupacyjnych władz niemieckich. Po odzyskaniu niepodległości, 28 listopada 1918 r. na dowódcę twierdzy został wyznaczony płk artylerii Olgierd Pożerski, który prawdopodobnie korzystał z pałacu.

W latach 1919-1939 Zegrze było miejscem stacjonowania ośrodka kształcenia wojskowych kadr łączności. W pałacu mieszkali komendanci tej jednostki wojskowej. Teren parku wokół pałacu był ogólnie dostępny i często odwiedzany przez żołnierzy szkolących się w ośrodku.Od 13 września 1939 r. do 22 października 1944 r. obszar Zegrza znajdował się pod okupacją niemiecką. Pałac został częściowo uszkodzony w czasie walk rosyjsko-niemieckich na jesieni 1944 r. Odremontowany po roku 1948, pozostał we władaniu wojska.

W 1959 r. obiekt z otaczającymi budynkami przekazano Polskiej Agencji Prasowej. Z inicjatywy głównego inżyniera PAP Heliodora Cepy, przedwojennego komendanta Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu, powstało jedno z najbardziej nowoczesnych w krajach „bloku wschodniego” centrów nadawczo-odbiorczych. Centrum zlokalizowano w pawilonie obok pałacu. System antenowy udało się umieścić na polach Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Jadwisinie (obecnie Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin). Centrum, wyposażone w nowoczesny sprzęt Telefunkena, zbierało informacje prasowe z całego świata.

Już podczas funkcjonowania Centrum Nadawczo-Odbiorczego PAP pałac pełnił funkcję szkoleniowo-wypoczynkową, a po zakończeniu jego działalności (lata 80. XX w.) powstało w Zegrzu Centrum Szkoleniowo-Wypoczynkowe dla pracowników PAP.

Od września 2009 r. obiekt, nazwany Pałacem Zegrzyńskim, wraz z parkiem należy do Centrum Kongresowego Warszawianka w Jachrance.

 

Budynek został wzniesiony w stylu neoklasycystycznym. Piętrowy, na planie litery "U", której „ramiona" stanowią dwie dobudówki (oficyny), prawdopodobnie z końca XIX w. Fasada skierowana na południe; pośrodku ryzalit i cztery półkolumny tworzące optycznie portyk wielkiego porządku zwieńczony trójkątnym frontonem. W dolnej kondygnacji ryzalitu arkadowy ganek.

W pobliżu znajduje się parterowy budynek z końca XIX w. oraz park z kilkoma kilkusetletnimi dębami – zabytkami przyrody. Na szczycie skarpy nad Narwią pozostałości piwnicy z końca XIX w., tzw. „lodowni”. Przy drodze wiodącej od pałacu w kierunku rzeki stoi głaz z wyrytymi inicjałami zakochanych i datą „1930”.

 

CIEKAWOSTKI

Miejsce schadzek

Pałac był podobno miejscem spotkań carskiego generała-gubernatora warszawskiego Georgija Skałona ze swoją kochanką śpiewaczką Lucyną Messal, zwaną „Messalką”, primadonną warszawskich teatrów operowych.

Car na herbatce

21 sierpnia 1897 r. w pałacu gościł car Mikołaj II z małżonką Aleksandrą. Towarzyszył im minister wojny Piotr Wannowski. Goście wypili w pałacu herbatę i odwiedzili dopiero co zbudowaną twierdzę w Zegrzu.