Bitwa Warszawska 1920

Bitwa Warszawska stoczona w dniach 13-25 sierpnia 1920 r. pomiędzy Wojskiem Polskim a Armią Radziecką była szeregiem starć i walk na froncie od granicy z Prusami Wschodnimi na północy do Lwowa na południu, opierającym się na rzekach Wisła, Wieprz i Seret.

Wcześniej, 4 lipca rozpoczęła się bolszewicka ofensywa, której celem było zdobycie polskiej stolicy – Warszawy a następnie marsz idei komunistycznej na zachód. Wojsko Polskie pod naporem sił komunistów zmuszone było wycofać się z terenów Białorusi i Ukrainy na przygotowywane linie obronne wokół stolicy i na liniach rzek.

Do obrony kraju włączyli się cywile, którzy organizowali pomoc żywnościową i medyczną dla walcząc wojsk, odciążali powoływanych funkcjonariuszy policji tworząc Straże Obywatelskie oraz uczestniczyli w pracach inżynieryjnych – kopanie okopów i budowanie umocnień. W wielu miastach i miejscowościach polskich odbywały się wiece antybolszewickie, w Serocku taki miał miejsce w Domu Ludowym 25 lipca 1920 r.

Na początku sierpnia wojska bolszewickie docierają w okolice Warszawy, w niecałe 40 dni od rozpoczęcia ofensywy komuniści pokonali 500 km.

 

Bitwa Warszawska 1920 r. w okolicach Serocka – dzień po dniu

11 sierpnia

Przez Serock maszerują wycofujące się oddziały polskie. Trwa pospieszne kopanie okopów i stawianie zapór z drutu kolczastego na odcinku „Zegrze” - linii obrony Jadwisin-Wola Kiełpińska-Dębe-Orzechowo. Pod Dębe docierają czołówki 167. Pułku Piechoty z VII Brygady Rezerwowej ppłk. Kazimierza Zenktellera, jednostki przewidzianej do obrony odcinka Wola Kiełpińska-Dębe.

Szkic – plan polskich linii obronnych pod Serockiem (WBH, sygn. I.400.1505.P)

 

12 sierpnia

O godzinie 20 patrole rosyjskie z 6. Dywizji Strzelców dochodzą do Narwi w Łasze, ale są odrzucone ogniem polskiej artylerii z Wierzbicy. Polacy wycofują się z Serocka na planowaną linię obrony. Na odcinku Jadwisin- Ludwinowo Zegrzyńskie-Wola Kiełpińska stanowiska zajmuje 155. Pułk Piechoty, a na odcinku Wola Kiełpińska-Dębe-Orzechowo – 167. Pułk Piechoty.

Fot. Stanowisko obserwacyjne polskiej artylerii pod Serockiem (IPMS, sygn. IS_15-20_127_580).

 

13 sierpnia

O godz. 7 do Serocka wjeżdża patrol kawalerii rosyjskiej i kieruje się w stronę Zegrza. Niektórzy robotnicy pracujący przy fortyfikowaniu linii obronnej dostają się w ręce Rosjan. Około godz. 13 bolszewicy podchodzą pod Dębe. O godz. 15 nieprzyjaciel atakuje pozycje 155. PP w Maryninie.

Mapa - B. Waligóra, „Bój na przedmościu Warszawy w sierpniu 1920 r.”, Warszawa 1934.

 

14 sierpnia

Przed świtem następuje zmasowany atak Rosjan na pozycje polskie na całym odcinku od Jadwisina do Dębego. Do godz. 11 odparto go. Następują kolejne natarcia, ostatnie o godz. 21. Wszystkie zostają odparte. Ginie 7 polskich żołnierzy, a 11 zostaje rannych.

Mapa - B. Waligóra, „Bój na przedmościu Warszawy w sierpniu 1920 r.”, Warszawa 1934.

 

15 sierpnia

Sytuacja Polaków broniących się pod Serockiem ulega pogorszeniu. Siły bolszewickie rosną. Do 6. Dywizji Strzelców dołącza 56. Dywizja. Na odcinku Jadwisin-Dębe panuje jednak względny spokój, chociaż wczesnym rankiem i późnym wieczorem następują słabe ataki nieprzyjaciela. Ofensywa rosyjska traci impet.

Mapa - B. Waligóra, „Bój na przedmościu Warszawy w sierpniu 1920 r.”, Warszawa 1934.

 

16 sierpnia

Na odcinku Jadwisin-Dębe panuje spokój. Polacy organizują poranny wypad (w sile kompanii) na pozycje wroga. Zapędzają się aż do Nuny, ale muszą się wycofać. Po godz. 22 mały oddział rosyjski atakuje z rejonu Woli Smolanej kierując się na Wolę Kiełpińską. W nocy polskie działa wykonują „przygotowanie artyleryjskie” przez natarciem piechoty na Serock.

Fot. Francuska armata kal. 120 mm wz. 1878/16 w czasie Bitwy Warszawskiej (WBH, sygn. K-25-655).

 

17 sierpnia

O świcie rusza natarcie 155. PP na Serock, ale do miasta wpada jako pierwszy 4. Pluton 3. Szwadronu Dywizjonu "Huzarów Śmierci" pod dowództwem wachm. Pakuły. Uciekający w popłochu Rosjanie podpalają most w Wierzbicy i wycofują się do Łachy. Pożar mostu ugaszono. Atak Polaków następuje na całej linii. Pod ich naporem nieprzyjaciel wycofuje się na północ.

Fot. Huzarzy śmierci (J. Paciorkowski, „Zew na front - wojna 1920 r.”, [w:] Policja 997, 2009)

 

18 sierpnia

Saperzy pośpiesznie naprawiają most w Wierzbicy, po którym polskie oddziały będą mogły ruszyć w pościg za bolszewikami uchodzącymi w stronę Wyszkowa. Walki frontowe przenoszą się w inne rejony. Przywraca się działalność urzędów. Życie w okolicach Serocka wraca do normy…

Fot. Ciężarówka Packard z polskimi żołnierzami w czasie Bitwy Warszawskiej (WBH, sygn. K-25-351)

 

Bitwa Warszawska, nazywana także Cudem nad Wisłą została uznana przez Edgara Vincenta D’Abernon’a (brytyjskiego ambasadora w Polsce i członka Misji Sojuszniczej w Polsce) „osiemnastą decydującą bitwą w dziejach świata”.

Zadecydowała ona o niepodległości Polski uzyskanej dwa lata wcześniej, w 1918 r. Polska i obywatele powstrzymali pochód komunizmu na zachód.