Mamy środki na odwiert geotermalny

Mamy środki na odwiert geotermalny!

To już pewne, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił wyniki konkursu „Udostępnianie Wód Termalnych w Polsce”, ogłoszonego w marcu 2022 roku, dotującego do 100% kosztów poniesionych na rzecz wykonania odwiertu geotermalnego o charakterze badawczym. Gmina Serock wniosek o udzielenie dotacji skierowała w sierpniu 2022 roku, zaś wyniki naboru podano do publicznej wiadomości w grudniu 2023 roku. Dzięki wysokiej ocenie wniosku o udzielenie dofinansowania, gmina Serock otrzyma 14,3 mln zł na wykonanie odwiertu geotermalnego.

Cel programu: weryfikacja zakładanych parametrów wody termalnej, występującej w złożu i potwierdzenie możliwości jej wykorzystania na cele ciepłownictwa.

Gmina przygotowywała się do oceny posiadanych zasobów wody termalnej od grudnia 2020 roku, kiedy opracowany został projekt robót geologicznych „na wykonanie otworu poszukiwawczo-rozpoznawczego wód termalnych Serock GT-1 w miejscowości Wierzbica”. Lokalizację otworu przewidziano na granicy Serocka i Wierzbicy, na gruntach stanowiących własność gminy, na których planowana jest realizacja wielofunkcyjnego obiektu sportowo – edukacyjnego, wcześniej określanego jako „Centrum Sportu”. Warto przypomnieć w tym miejscu, że gmina jest właścicielem gruntów w rejonie ul. Czeskiej w Serocku (częściowo na obszarze Wierzbicy), o łącznej powierzchni 5 ha, które pozwalają na wszechstronne zagospodarowanie terenu i pogodzenie wielu potrzeb naszej społeczności gminnej. Wykonanie odwiertu nie ograniczy możliwości realizacji planowanego gminnego obiektu sportowo-edukacyjnego, wręcz przeciwnie - pozwoli wykorzystać potencjał wód termalnych dla ogrzania nowego obiektu i dla potrzeb rekreacyjnych i zdrowotnych (np. w postaci otwartych basenów).

To oczywiście póki co bliżej nie sprecyzowana w czasie i kosztach wizja, natomiast pewnikiem dziś staje się pierwszy krok, niezwykle kosztowny, a więc wykonanie pierwszego odwiertu, który potwierdzi czy Serock faktycznie usytuowany jest na złożach wód termalnych, i czy ich pozyskiwanie znajdzie uzasadnienie ekonomiczne. I krok ten wykonywany jest ze środków pozyskanych od Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Parametry wody
Z przeprowadzonych analiz wynika, że największe uzasadnienie ekonomiczne znajduje wykonanie odwiertu o głębokości do 1670 m, na którym spodziewamy się osiągnąć wodę o temperaturach z przedziału 40 – 44 st. C i mineralizacji wynoszącej 70 g/dm³. Pomimo potencjalnego występowania w głębszych warstwach ziemi wody o temperaturze większej, nawet dochodzącej do 90 st. C (na głębokości 3000 m), najbardziej optymalnym poziomem pozyskiwania wody termalnej jest właśnie poziom Jury dolnej, planowany do osiągnięcia na założonej głębokości odwiertu. Oba wymienione parametry wody są istotne przy podjęciu końcowej decyzji o eksploatacji złoża. Parametr temperatury wpływa oczywiście na temperaturę roboczą, w jakiej będzie pracowała sieć ciepłownicza, co z kolei będzie wynikało z zapotrzebowania zgłaszanego przez potencjalnych odbiorców. Przy planowanych parametrach wody analizowane będą dwa scenariusze jej wykorzystania dla potrzeb ciepłownictwa:

• dogrzewania wody, z wykorzystaniem absorpcyjnych pomp ciepła dużej mocy;
• sieci niskotemperaturowej, możliwej do wykorzystania wyłączenie w nowym budownictwie, przystosowanym do zagospodarowania ciepła dostarczanego czynnikiem o relatywnie niewielkiej temperaturze.

Drugim istotnym parametrem jest mineralizacja. Zakładany w serockim odwiercie poziom mineralizacji wody daje potencjał jej wykorzystania na cele lecznicze i rekreacyjne i balneoterapii i ten sposób wykorzystania wody może być z powodzeniem stosowany, jeśli dalsze analizy potwierdzą zainteresowanie takimi usługami w naszych warunkach. Mineralizacja wody niesie jednak ze sobą również trudności techniczne związane z potencjalną korozją elementów użytych do wykonania otworów geotermalnych, stąd niezbędne jest uwzględnienie tego czynnika już na wstępie.

Po co nam ta woda
Pozyskana woda będzie analizowana pod kątem możliwości wykorzystania na potrzeby ogrzania budynków w mieście i potencjalnie na terenie wsi Wierzbica. Ocena zasobów geotermalnych, na jakich posadowiona jest gmina Serock wpisuje się w poszukiwania możliwości zapewnienia dostępu do własnych źródeł energii. Potencjalne źródło geotermalne, jako jeden z rodzajów źródeł odnawialnych, daje możliwość zabezpieczenia potrzeb cieplnych naszej społeczności w oparciu o zasób własny, nie będący zasobem kopalnym, a wiec bardziej odporny na potencjalne wahania cen, jakie potęguje
w ostatnich latach napięta sytuacja polityczna otoczenia naszego kraju. Przede wszystkim za poszukiwaniem możliwości eksploatacji takich źródeł energii jak geotermia przemawiają:

-  potrzeba bezpieczeństwa dostaw ciepła,

- potrzeba stabilności i przewidywalności cen energii,

- uniezależnienie od zewnętrznych dostawców paliw,

- odejście w budownictwie od kopalnych nośników energii, w szczególności węgla odpowiedzialnego za złą jakość powietrza, negatywnie wpływającego na nasz stan zdrowia.

Ewentualne rekreacyjne i lecznicze wykorzystanie wody jest celem dodatkowym i jego wdrożenie będzie zależało od zainteresowania tego rodzaju usługami i możliwością poprawy rentowności całego przedsięwzięcia.

Potrzebna sieć
Oczywiście ewentualna dystrybucja ciepła, jakie być może w przyszłości będzie produkowała gminna ciepłownia geotermalna, wiąże się z potrzebą budowy sieci. Dlatego też zakres przestrzenny projektu w chwili obecnej analizowany jest w kontekście dystrybucji ciepła przede wszystkim w obrębie miasta i ewentualnie wsi Wierzbica, a wiec obszarów położonych relatywnie najbliższej planowanej lokalizacji odwiertu gdzie przesył ciepła będzie odbywał się na niedużych odległościach i w obrębie gęsto zabudowanych obszarów. Odbiorcami ciepła będą mogli być zarówno właściciele indywidualnych budynków, administratorzy obiektów użyteczności publicznej, budynków usługowych, przemysłowych czy wspólnoty mieszkaniowe. Szczególnie zależy nam na objęciu przyszłą siecią obszarów
z koncentracją wiekowej zabudowy, gdzie dominującym paliwem nadal pozostaje węgiel.

Dodatkowe dofinansowania
Sieć wymaga szczegółowych analiz i oceny wielu scenariuszy, wg których powinna być projektowana. W przyszłości czekają nas rozmowy z Państwem na temat potencjalnych parametrów ciepłej wody, jaka jest niezbędna do ogrzania Waszych budynków. Warto w tym miejscu nadmienić, że gmina pozyskała oddzielne finansowanie, pochodzące tym razem ze środków Unii Europejskiej, w ramach którego przygotujemy w ciągu najbliższego roku koncepcję inwestycyjną dotyczącą zarówno samej ciepłowni geotermalnej, jak i niezbędnej sieci.

Zdobyte środki pozwalają nam przygotować działania długofalowe, o dużym stopniu złożoności. Szczególnie istotne jest, że na obecnym bardzo wczesnym etapie przygotowań mamy możliwości zaproszenia do współpracy ekspertów, którzy pomogą zaprojektować najlepsze rozwiązania dla naszej gminy, nie obciążając naszego budżetu i nie wpływając na realizację innych, pilnych zadań, których Państwo oczekujecie od gminy.

Przyjęta strategia przygotowania projektu pozwala metodą „małych kroków” realizować kolejne działania projektowe, z wykorzystaniem funduszy zewnętrznych. Już dziś widzimy na horyzoncie możliwości pozyskania w przyszłości funduszy zewnętrznych na zaprojektowanie ciepłowni i sieci ciepłowniczej, a w dalszej perspektywie również na ich budowę. Dostępność tych środków cieszy i daje pewną dość klarowną drogę dojścia do rezultatów, jakim w przyszłości może stać się ciepłownia i dostępna w Serocku woda termalna.

Harmonogram prac
W najbliższym czasie czeka nas proces negocjacyjny związany z zawarciem umowy na dofinansowanie odwiertu badawczego. Biorąc pod uwagę, potrzebę późniejszego przygotowania i skutecznego przeprowadzenia przetargu na odwiert geotermalny, realnie wiertnicę w Serocku zobaczymy najprawdopodobniej w 2025 lub 2026 roku. Dzięki wcześniejszemu zgromadzeniu dokumentacji formalno-prawnej, po zabezpieczeniu środków z dotacji, od razu będziemy mogli przystąpić do przygotowania procedury przetargowej. Równolegle, najbliższy rok to czas równie intensywnej pracy nad koncepcją inwestycyjną ciepłowni i sieci ciepłowniczej, w czasie której zapewne część z Państwa będziemy zapraszali do rozmowy, na temat wykorzystywanego dziś źródła ciepła w Waszych domach i postaramy się poznać potencjalne zainteresowanie ciepłem dostarczanym przez ciepłownię miejską.

Całość zagadnienia prowadzimy w taki sposób, aby jak najlepiej rozpoznać lokalne możliwości zarówno wytwarzania ciepła, jego końcowy koszt dla odbiorcy, jak i zapotrzebowanie po stronie odbiorców. Wraz prowadzeniem kolejnych analiz, będziemy gromadzili kolejne informacje niezbędne do podjęcia decyzji o przyszłości projektu lokalnego źródła wytwórczego ciepła. Z jednej strony cieszy perspektywa kolejnych możliwości pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania tego złożonego przedsięwzięcia, z drugiej strony jednak, samo finansowanie nie wystarczy w tym wypadku do realizacji dobrego projektu. Do tego będziemy bowiem potrzebowali również wiedzy, którą w pewnej części będziemy mogli pozyskać tylko przy Państwa postawie otwartej do współpracy, dlatego już dziś zachęcamy do zainteresowania projektem, a w sytuacji kiedy Państwa bezpośredni udział okaże się niezbędny, do odpowiedzi na przygotowywane informacje lub ankiety, o czym będziemy jednak informować w kolejnych materiałach.

Jakub Szymański

Informacji w temacie udzielają:
Jakub Szymański – Kierownik Referatu Gospodarki Gruntami, Planowania Przestrzennego i Rozwoju, tel. 22 782 88 31, j.szymanski@serock.pl

Wioleta Brylak – Podinspektor ds. Planowania Przestrzennego, tel. 22 782 88 26, w.brylak@serock.pl