Zarys piwowarstwa w Serocku z okazji Międzynarodowego Dnia Piwa (4 sierpnia)

Piwowarstwo istaniało w Serocku już za panowania książąt mazowieckich. Zaś największy rozwój tej gałęzi gospodarki nastąpił w nowożytności wśród serockich mieszczan. Lustracja z 1565 r. potwierdziła istnienie w mieście aż 50 browarów, które produkowały około 750 beczek piwa, czyli blisko 100 tys. litrów rocznie.

W okolicy Serocka działały nie tylko lokalne browary lecz także sprowadzano piwo z innych części Mazowsza. Przykładowo Wierzbica, leżąca w dobrach biskupów płockich, była zaopatrywana w piwo pochodzące z folwarku Trzepowo, będącego częścią pułtuskiego klucza dóbr biskupów płockich.

Mazowieckie, w tym serockie, piwo było znane w całej Rzeczypospolitej. Potwierdzają to dwa źródła:

    1) Lustracja z 1565 r.: "Acz tam piwo barzo się dobrze rodzi, przeto ślachta tam okoliczna dawa sobie słody czynić i piwo warzyć, od czego ani miar słodowych ani półczwartków dawają (...)"

    2) "Pamiętnik" Jana Chryzostoma Paska z roku 1669, gdzie podczas biesiady z Mazurami (dawna nazwa mieszkańców Mazowsza) przytacza fragment "Kiermaszu wieśniackiego": "Mazurowie nasi po jaglanej kaszy / słone wąsy mają, w piwie je maczają!".

Źródła potwierdzają że serockie piwowarstwo było bardzo ważną gałęzią gospodarki. Dochody z browarów stanowiły ponad 50% ogólnego dochodu miasta. W roku 1565 było to 202 zł (z ogólnego dochodu Serocka wynosząceo około 317 zł) zaś w 1617 r. już 260 zł (z ogólnego dochodu - 475,50 zł). Lustracja z 1765 r. wymienia że główny dochód miasta w wysokości 2300 zł pochodził z browarnej arendy (dzierżawy) oraz sadzykowego od rybaków (podatek od skrzyni do transportu żywych ryb), lustrator nie wydzielił od tej sumy dochodu z dzierżawy.

Kataklizm jaki dotnął Polskę i Mazowsze w połowie XVII w., mianowicie potop szwedzki, doprowadził do upadku nie tylko serockie browarnictwo, ale również wiele inych gałęzi ówczesnej gospodarki. W 1660 r. dochód z piwowarstwa wynosił zaledwie 30 zł. Wojna z lat 1655-1660 doprowadziła Serock do kryyzysu, który trwał do upadku I Rzeczypospolitej w 1795 r.

W XIX w. w Serocku działało wiele szynków serwujących tenże alkoholowy trunek. Przykładowo w "Cukierni" prócz słodkiego zestawu składającego się z pączka i filiżanki kawy można było zamówić talerz serdelek i kufel piwa. Innym ciekawym miejscem gdzie można było owego bursztynowego napoju skosztować był felczer (cyrulik), pełniący jednocześnie funkcję golibrody i fryzjera. W oczekiwaniu na obsłużenie można było zamowić i wypić kufel piwa.

Bibliografia:

• R. Lolo "Serock w latach 1526-1660 na tle innych miast mazowieckich", w: "Serock i Mazowsze na przestrzeni wieków", Serock 2017.
• J. Grabowski "Serock w okresie panowania Piastów mazowieckich", w: "Serock i Mazowsze na przestrzeni wieków", Serock 2017.
• J. Ch. Pasek "Pamiętniki", opr. R. Pollak, PIW, Warszawa 1968.
• S. Jakubczak "Miasteczko Serock w świetle Lustracji 1765 r.", w: "Rocznik Legionowski" t. IV, 2011.
• "Gazeta Rzemieślnicza" 1891, nr 6, s. 4.
• A. Samsel "Piwowarstwo w pułtuskim kluczu dóbr biskupów w II połowie XVII wieku", Warszawa 2020, praca licencjacka na WNHS UKSW.